چگونه خواننده شویم؟

برای خواننده شدن در سال های اخیر خوشبختانه راهکارهای بسیاری ارائه شده است؛ روزگاری همه جوان‌هایی که اندکی روحیه هنری داشتند، آسان ترین راه برای وارد شدن به دنیای هنر را سینما و بازیگری می‌دیدند؛ جوان‌هایی که فوج فوج به سراغ کلاس‌های بازیگری هنرپیشه‌ها می‌رفتند و به دنبال روزنه‌ای برای ورود شهرت و محبوبیت بودند. اما حالا داستان کمی تغییر کرده است! الان موسیقی آسان ترین راه برای ورود به دنیای هنر محسوب می‌شود. شاید دوست دارید خواننده شوید اما نمی دانید از چه راهی باید شروع کنید یا نمی دانید که آیا اصلا فاکتورهای خواننده خوب شدن را دارید یا خیر! آسمونی در این بخش راهنمای خواننده شدن را برای شما عزیزان تهیه کرده است که دعوت می کنیم تا پایان همراهمان باشید.

مراحل خواننده شدن و ارائه آهنگ

آیا به دنبال ساخت و تهیه آهنگ یا آلبوم پاپ هستید ولی در بازار کنونیِ موسیقی و هزینه‌های سرسام آور، سفارش یک تِرَک موسیقی به صورت کامل برای شما مقدور نمی باشد؟ آیا علاقه مند به شروع خوانندگی هستید ولی هنوز فرصتی برای آن نیافته‌اید؟ مایلید با هزینه‌ای مختصر توانایی خود را در خوانندگی بیازمایید؟ آیا هزینه برای جمع آوری یک آلبوم در شرایط فعلی برای شما دشوار است؟ اگر واقعا این گونه است بیشتر از این فرصت را از دست ندهید. در هر سطح از موسیقی که باشید (از مبتدی تا حرفه‌ای) تیم ما پیشنهاد مناسبی برای شما خواهد داشت. این یک نمونه از تبلیغات استودیوهای ساخت و تولید موسیقی برای جذب جوانان جویای نام است. اما شاید جالب باشد که بدانید یک خواننده چه هزینه‌هایی را برای ضبط یک آلبوم می‌کند.

• گام اول؛ آهنگساز

شاید اولین قدم برای ساخت یک آلبوم یا یک آهنگ پیدا کردن یک آهنگساز باشد. اما سوال این جا است که آهنگسازان معمولا چقدر برای کارشان دستمزد ‌می‌گیرند؟ در بازار ساخت موسیقی معمولا آهنگسازان سه رتبه دارند؛ آهنگسازان درجه یک، درجه دو و درجه سه! بیشتر جوانان به دلیل مسائل مادی به آهنگسازان درجه سه مراجع می‌کنند. برای آگاه شدن از قیمت روز ساختن آهنگ با چند استودیو موسیقی تماس می‌گیرم. وقتی به عنوان خبرنگار خودم را معرفی می‌کنم؛ ترجیح می‌دهند صحبت نکنند و یا از اعلام قیمت‌ها طفره می‌روند. برای بار دوم با یک استودیو تماس می‌گیرم و این بار خودم را متقاضی معرفی می‌کنم. از مسئول استودیو می‌پرسم برای ساخت یک آهنگ چقدر باید هزینه کنم. با چند استودیوی دیگر تماس می‌گیرم و متوسط دستمزد آهنگساز تقریبا مشخص می‌شود: دستمزد آهنگساز درجه سه برای ساخت یک قطعه از 250 تا 800 هزار تومان دستمزد آهنگساز درجه دو برای ساخت یک قطعه از 1 تا 3 میلیون تومان دستمزد آهنگساز در جه اول برای ساخت یک قطعه از 4 تا 10 میلیون تومان.

• گام دوم؛ شعر و ترانه

بعد از انتخاب آهنگساز نوبت به شعر و ترانه می‌رسد! که البته بیشتر مواقع خود مسئول استودیو یا آهنگساز چند شعر و ترانه در جیب دارند و از این طریق هم پولی به جیب می‌زند. اما معمولا برای خواننده‌های آماتور یک ترانه از 100 تا 400 خرج بر می‌دارد. اما اگر بخواهند از ترانه‌سراهایی به‌نام و اصطلاحاض برند استفاده کنند، باید از 1 تا 5 میلیون تومان هزینه کنند!

• گام سوم؛ استودیو

هزینه‌های استودیو معمولا ساعتی محاسبه می‌شود. استودیو اگر منصفانه بخواهند عمل کنند باید ساعتی 10 تا 30 هزار تومان بگیرند. اما زمان ساختن یک آهنگ در استودیو بسته به نوع و سازبندی و استفاده از نوازنده و ... متغیر است. مثلا ممکن است یک قطعه را ظرف دو ساعت ضبط کرد و در عین حال ممکن ضبط یک قطعه دیگر 10 ساعت یا بیشتر به طول بیانجامد. اما معمولا میانگین ضبط یک آلبوم در استودیو بین 60 تا 120 ساعت زمان می‌برد. البته میکس و مسترینگ کار هم برای خواننده‌های آماتور بر عهده خود استودیو است.

• گام چهارم؛ نوازنده

استفاده از نوازنده یکی دیگر از هزینه‌هایی است که کسانی می‌خواهند خواننده شوند باید متحمل شوند. دستمزد نوازنده هم که قاعدتا بنا بر کیفیت کار او تعریف می‌شود. اما دستمزد نوازنده معمولا به دو روش محاسبه می‌شود؛ بعضی از نوازندگان ساعتی دستمزد می‌گیرند که معمولا از 200 تا 1 میلیون تومان است. بعضی دیگر از نوازندگان اما قطعه‌ای حساب می‌کنند!

• گام آخر؛ ارشاد

این مراحل که طی شد، آهنگ یا آلبوم آماده شده؛ اما اتفاقا مرحله اصلی کار بعد از آماده شدن اثر است! چرا که خواننده باید مراحل گوناگونی را برای کسب مجوز در راهروهای دفتر موسیقی طی کند که معمولا هم هزینه بر است. البته اگر اثر موفق به کسب مجوز هم شد، باز کار پایان نمی‌یابد و تازه نوبت به بحث تکثیر و پخش و ... و البته تبلیغات که نکته کلیدی برای رسیدن به شهرت است، می‌رسد.

برآورد هزینه ساخت یک آلبوم

با محاسباتی و بررسی‌هایی که انجام شد، مشخص شد که یک هنرجو برای تولید یک آلبوم پاپ حرفه‌ای (8 تا 12 قطعه) باید هزینه‌ای بین 60 تا 100 میلیون تومان را متحمل شود. امروز کم نیستند کسانی که برای رسیدن به این موفقیت دست به هر کاری‌ می‌زنند و حاضرند زندگی‌شان را به حراج بزنند تا نور شهرت بر صورتشان بتابد. خیلی از جوانی که به دنبال موسیقی هستند فقط عطش شهرت دارند اما عده‌ دیگری هم هستند که ذاتا اهل هنر هستند و روحیه هنری دارند و به همین واسطه هم به این ورطه کشانده می‌شوند. در مواردی خوانندگانی هم بودند که میلیون ها هزینه کرده اند و به هر طریقی ممکن وارد دنیای هنر شدند و البته امروز پشیمان شده اند؛ شاید آن‌ها هم اکنون مانند من این بیت صائب تبریزی را زمزمه می‌کنند: «روزی که برف سرخ ببارد از آسمان/ بخت سیاه اهل هنر سبز می‌شود»

آیا خواننده شدن استعداد میخواهد؟

آیا تصور می‌کنید، صدای خاص که گروهی محدود از خوانندگان از آن برخوردارند، یک موهبت الهی است که تنها به جمعیتی بسیار محدود داده شده است؟ اگر چنین تصوری داشته‌اید، تاکنون در این زمینه ره به خطا برده‌اید و بعید نیست دیر یا زود بتوانید با انجام تمرین‌های مشخص به صدایی در حد یک خواننده مطرح پاپ مجهز شوید! آیا می‌خواهید صدای یک ستاره جهانی پاپ را داشته باشید؟ فقط تمرین کنید!

شاید چنین توصیه‌ای عجیب به نظر آید و همچنان تصور اینکه ژنتیک نقش اساسی را در دستیابی به یک موقعیت استثنایی در دنیای موسیقی ایفا می‌کند، پررنگ باشد اما حقیقت امر آن است که مطابق با پژوهش‌هایی که انجام شده و در عمل مورد آزمایش قرار گرفته، تمرین‌های علمی، می‌تواند از شخصی که فاقد توانمندی و استعداد در خوانندگی است، یک خواننده پاپ بسازد. بر اساس تحقیقات منتشر شده در دیلی میل و مدیکال دیلی، یک خواننده برجسته شدن نیاز به برخورداری از استعداد طبیعی، یک عمر از خودگذشتگی و آموزش درجه یک دارد و ترکیبی از هر سه اینها می‌تواند یک خواننده شهیر نظیر بوچلی رو شکل دهد اما می‌توان با ظرفیت طبیعی صدا نیز به یک ستاره پاپ مشهور و پرطرفدار تبدیل شد و میلیون‌ها مخاطب داشت.

صدای خوب می‌تواند آموزش داده شود؛ و همانگونه که برای دستیابی به یک بدن ورزیده در باشگاه‌های ورزشی آموزش داده می‌شود، می‌توان حنجره و سیستم صوتی هر انسانی را نیز آموزش داد و به سطحی رساند که بتواند بخواند و دیگران از شنیدن صدایش لذت ببرند؛ اتفاقی که پیش از این قابل باور نبود. جاستین استونی مربی آواز در نیویورک می‌گوید: «برخی با صدای بهتری به دنیا می‌آیند و یادگیری سریع‌تری نیز دارند اما در نهایت هرکسی می‌تواند یاد بگیرند و با تمریناتی به اندازه کافی، به یک صدای خوب دست یابد.

شواهدی وجود دارد که به ما می گوید که اگر شما واقعا روش خوبی به کار بگیرید، به خوبی می تواند آواز بخوانید، مگر آنکه محدودیت شدید در ساختار صوتی‌تان باشد.» مطابق با یک مطالعه که دانشگاه مونترال در سال 2012 انجام داده، 20 درصد از مردم کنترل خوبی بر تارهای صوتی‌شان ندارد، 35 درصد ار مردم برای خارج کردن صدایشان تقلا می‌کردند و 5 درصد به طور کامل فاقد توانمندی لازم برای دستیابی به یک صدای قابل قبول برای خواندن هستند و در این میان برخی عوامل فیزیکی نظیر ابعاد جمجمه با حنجره و تارهای صوتی نسبتی دارند که در تولید صدای بهتر تاثیرگذارند.

برای مقایسه تاثیر جمجمه و فیزیک بدن، پژوهشگران، بدن را با یک گیتار مقایسه کرده‌اند. اگر ده گیتار داشته باشید و سیم‌های همه این گیتارها را از یک جنس و از یک ریشه بیاندازید، صدای با اندکی تفاوت را خواهید شنید و بسیار بعید است که دو گیتار صدایی کاملاً یکسان داشته باشند. این تفاوت اندکِ صدای گیتارها به دلیل کیفیت و ضخامت و ابعاد بدنه گیتار (ولو چند میلیمتر بزرگ یا کوچک‌تر بودن)، پوشش رنگ روی بدنه و ... است و در انسان‌ها نیز دقیقاً شکل حنجره، میزان توانمندی عضلات حنجره و... نقش مشابهی دارند؛ مواردی که در DNA اشخاص نهفته است.

در مطالعه‌ای که توسط مجله ژنتیک پزشکی انجام شده، نیمی از استعداد موسیقی ممکن است از طریق طبیعت آمده باشد و در عین حال عوامل متعدد دیگری نیز در پرورش صدای اشخاص موثر است و به عنوان نمونه، نواختن سازهایی نظیر پیانو و ویولون از کودکی یا جوانی می تواند به یک فرد در یادگیری بهتر آواز خواندن کمک شایانی کند و در عین حال یک مسئله مهم، این نیمه نهفته که باید از طرق مختلف از جمله پرورش صدا و فراگیری موسیقی از کودکی فعالش کرد، را نهفته باقی می‌گذارد و آن هم عوامل روانی است.

اگرچه ساختار فیزیکی و ژنتیکی تاثیر عمیقی در توانمندی برای رسیدن به یک موقعیت ویژه در موسیقی را ایفا می‌کند اما حقیقت امر آن است که در قالب اوقات، مرز روانی و عدم وجود باور درونی مبنی بر توانمندی خوانندگی، باعث می‌شود هر فردی نتواند به حداقل ظرفیت‌های دارای ساختار صوتی طبیعی اش دست یابد. بنابراین پیش از آنکه در پی تبدیل شدن به یک خواننده باشید، باید از نظر روانی، به چنین باوری رسیده باشد و در عین حال در نظر داشته باشید، آموزش پرورش صدا هنوز در ایران وجود ندارد و بنابراین اسیر کلاهبرداری‌ها نشوید.

برای خوانندگی از کجا شروع کنیم؟ مربی آواز می‌خواهید یا معلم آواز؟

متاسفانه ما در زمینه علم و دانش موسیقی خیلی کمبود داریم؛ مدت‌هاست در کشورمان به موسیقی و خوانندگی به‌عنوان یک دانش نگاه نمی‌شود و کسانی که علاقه دارند نمی دانند برای خواننده شدن باید کجا رفت و سوال اول آنها این است که چگونه خوانندگی را شروع کنیم؟ حتی خیلی‌ها فرق مربی آواز و معلم آواز را نمی‌دانند. برای یاد گرفتن تئوری موسیقی و آشنایی با نت‌ها باید پیش یک مربی آواز رفت. مربی آواز علم خواندن و نوشتن نت (سولفژ) را به هنرجو آموزش می‌دهد تا او را برای گام‌های بعدی آماده کند اما معلم آواز کسی است که هنرجو را با اندام‌های آوازی آشنا می‌کند و پرورش می‌دهد. او طریقه استفاده از تک‌تک اندام‌های آواز را به فرد یاد می‌دهد و با او تمرین می‌کند تا درنهایت منجر به استخراج صوت سالم شود.

معلم آواز صداسازی کرده و خواننده را باصدایش و استعدادهایش آشنا می‌کند، البته چون هنرجوها معمولا دوره سولفژ و بسیاری دیگر از دوره‌های لازم را نگذرانده‌اند من مجبورم در کلاس‌هایم در کنار آموزش خواندن کارهای مربی آواز را هم انجام دهم.

• اولین گام را درست بردارید

اگر کسی می‌خواهد خواننده شود، اول باید به‌دنبال یک معلم آواز مناسب و باتجربه بگردد. این نخستین قدم در این راه است به همین علت درست برداشتن آن بسیار اهمیت دارد. درتمام دنیا و در دنیای موسیقی همیشه می‌گویند، معلم آواز خوب کسی است که خودش خواننده باشد و بعد هم با توجه به تجربه و تعداد برخوردهایش با آدم‌ها و صداهای مختلف مفاهیم را به‌خوبی انتقال دهد. هستند خوانندگان خوبی که در انتقال مفاهیم به هنرجو ضعیف هستند و باعث به‌وجود آمدن اختلالاتی در روند آموزش می‌‌شوند. فردی که نیاز به داشتن یک استاد خوب دارد باید در این کلاس‌ها شرکت کند، به این موضوع پی ببرد و خودش را محک بزند. معلم آواز فاکتورهایی دارد که داشتن هرکدام از این فاکتورها به نمره او اضافه می‌کند مثلا صدای خوب، تجربه، علم موسیقی و شناخت انواع سبک‌ها چند نمونه از این فاکتورها هستند.

• تحمل داشته باشید

برای خواننده شدن، هنرجو باید تحمل و تاب گذراندن دروس و کلاس‌ها را داشته باشد. یعنی بتواند درطول دوره با جدیت تمرین‌هایش را انجام دهد و تمام فکرش را معطوف به کارش کند. افراد زیادی هستند که در کلاس‌های آواز ثبت‌نام می‌کنند و هیچ‌چیز را جدی نمی‌گیرند چون به موسیقی و خوانندگی به‌عنوان یک سرگرمی نگاه می‌کنند. این دوره واقعا سخت است و طول آن به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ گاهی 6 ماه تا یک‌سال طول می‌کشد که حنجره یک فرد جا باز کند و برای خواندن آماده شود. آوازخواندن یک کار فیزیکی است و یکسری اندام‌های درونی مثل دیافراگم، ماهیچه نرم کام، ماهیچه صورت و... باید برای این منظور پرورش پیدا کنند و با هم هماهنگ شوند.

• حنجره باید بالغ شود

بهترین زمان برای شروع تمرین‌های خوانندگی بعد از سن بلوغ است، یعنی زمانی که فرد به بلوغ کامل رسیده و تمام تغییرات در حنجره او انجام شده و نشست خودش را کرده است. در این سن با تمرین می‌توان حنجره و باقی عضلات مربوطه را تربیت کرد طوری‌که به‌صورت ثابت باقی بماند. اگر در طول‌ گذار اندام حرکتی این تمرین‌ها شروع شود مسلما با تغییرات عضلات همه‌چیز عوض می‌شود.

• ساز را بشناسید

خوانندگی فقط آواز نیست، اگر یک نفر صدایش عالی باشد اما شعر را نشناسد و موسیقی را بلد نباشد در انتخاب‌هایش شکست می‌خورد. خواننده باید یک پکیج از فاکتورهای مختلف باشد؛ فاکتورهایی مثل بازیگری، علم موسیقی، صدای خوب، شناخت ادبیات و... همه اینها باید در کنار هم قرار بگیرند تا آن فرد موفق شود. الان زمانی نیست که خواننده بایستد و یکی برایش ساز بزند، او باید حداقل یک ساز را بشناسد و خودش آن را بنوازد.

• آن‌هایی که کلاس نرفته‌ا‌‌ند

با شرکت کردن و گذراندن این دوره‌ها و تمرینات هر کسی خواننده نمی‌شود. صدا تشکیل شده است از فیزیک بدن، نظم و انضباط قرار گرفتن تارهای صوتی در کنار هم، طول تارهای صوتی، طول گردن، شکل صورت، سینوس‌ها و فرم بینی؛ همه این‌ها اگر خوب باشند تازه امتیاز آن فرد از 100 امتیاز به 50 می‌رسد. بعد از آن با تمرین و گذراندن دوره‌های آموزشی این امتیاز بالا می‌رود و آن فرد خواننده می‌شود. البته مشکلات فیزیکی را نمی‌توان در کلاس‌ها و با تمرین‌ حل کرد اما می‌شود با تمرین‌های خوب و طولانی صدا را استخراج و تاثیر آن مشکل را کم کرد. بسیاری از خواننده‌های خوب اصلا به‌صورت حرفه‌ای دوره‌ای ندیده‌اند اما خواننده‌های خوبی شده‌اند.

سارا برتمن، معلم آواز سلن‌دیون می‌گوید: «خیلی از هنرجوها می‌آیند و به‌طور خدادادی درست می‌خوانند و آنجا کار من فقط این است که بگویم چرا درست می‌خوانند؟» ما هم در ایران کسانی را داریم که درست و صحیح می‌خوانند و شاید هیچ کلاسی نرفته باشند اما به‌صورت شنیداری، درک درستی از خواندن داشته و با خواندن در طول زمان جای صدای خودشان را پیدا کرده‌اند.

• خواننده تحویل نمی‌دهیم

آموزشگاه‌های زیادی داریم که مدت‌هاست هنرجو می‌پذیرند ولی تا به حال حتی یک خواننده هم به دنیای موسیقی معرفی نکرده‌اند. این اتفاقات به خاطر درک ناصحیح آواز است چون کم هستند کسانی که خواننده باشند و اطلاعات خوب و در کنارش قدرت انتقال خوبی هم داشته باشند و در ضمن برای این‌کار وقت بگذارند. کسی که می‌خواهد یک خواننده خوب شود بهتر است به‌صورت خصوصی با یک معلم آواز دوره‌اش را بگذراند و آن معلم روی صدای او کار کند. در دنیای صحیح موسیقی این اتفاق می‌افتد ولی متاسفانه در ایران به‌دلیل هزینه‌های زیاد این کلاس‌ها هر کسی نمی‌تواند از این شکل آموزش بهره بگیرد.

• متخصصان تقلید

در موسیقی الان ما، کارهای ناقص‌الخلقه جواب می‌دهند! هر چه خواننده کمتر از روی اصول بخواند، کپی درجه 3 یک خواننده دیگر باشد و... کار او بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد و این خیلی عجیب است.مردم از این وضع موسیقی ناراحت هستند و این آهنگ‌ها را فقط یک مدت کوتاه گوش می‌دهند و بعد به فراموشی سپرده می‌شود. این اتفاق خیلی بدی است که می‌تواند برای یک خواننده و آهنگ‌ بیفتد. موسیقی ما حالا چهره موجهی در دنیا ندارد درحالی‌که ما تمدنی غنی از موسیقی داریم ولی چون یکسری متخصص تقلید داریم که آهنگ‌های کشورهای دیگر را کپی می‌کنند و با یک شعر سخیف تحویل جامعه می‌دهند ارزش موسیقی ما روزبه‌روز پایین‌تر می‌آید.