ریشه و اصالت فامیلی رضایی

همه نام های خانوادگی از اصالت و ریشه منحصربه فردی برخوردارند. آسمونی در این بخش به معرفی ریشه و اصالت رضایی می پردازد.

ریشه و اصالت فامیلی رضایی

خانواده رضایی پیش از انقلاب 1357 ایران، یکی از ثروت‌مندترین و قدرت‌مندترین خانواده‌های ایرانی بود.

چهار برادر به‌نام‌های علی، محمود، عباس و قاسم، از ذکاوت خود، و میراث ناچیزی که از پدرشان برجای مانده‌بود، برای ساختن یکی از بزرگ‌ترین امپراتوری‌های کسب‌وکار در ایران، اگرنه در خاورمیانه، در آن زمان بهره بردند. پدر این برادران، زمانی که کوچک‌ترین برادر، قاسم، تنها 40 روز داشت، از دنیا رفت.

علی متولد 1300 و محمود متولد 1302 است. پدر آنها مهم‌ترین تاجر و ملّاک سبزوار بود و بسیاری از خویشاوندان را در استخدام داشت. مادرشان اشرف ماکویی، شاهدخت قاجاری، از نوادگان محمدعلی شاه بود. 14 ساله بود که با رضایی ازدواج کرد و 23 ساله بود که شوهرش درگذشت. رضایی 14 ورثه داشت: 3 زن، 5 پسر، و 6 دختر. اشرف چهار پسرش را در سال 1309 ابتدا به تهران و سه سال بعد به مشهد برد که در آنجا اقوامی داشت و هزینه‌های زندگی پایین‌تر بود. دو سال بعد دوباره به تهران رفتند و علی و محمود در کالج آمریکایی به مدیریت ساموئل جردن ثبت‌‌نام کردند. علی و محمود اهل روشنفکری نبودند و تجارت، سرگرمی، و خوشگذرانی را بیشتر خوش می‌داشتند. با این حال، مادر بر آموزش پسرانش تأکید داشت و جز ماهیانهٔ مختصری از ارثیهٔ پدر به آن‌ها نمی‌پرداخت و در برابر درخواست علی برای خریدن اتومبیل (در روزگاری که فقط چند صد اتومبیل در ایران بود) مقاومت کرد. اشرف بر پسرانش تسلط داشت و این تسلط را حتی در زمانی که پسرانش بسیار ثروتمند شده بودند نیز حفظ کرد. او تا لحظهٔ مرگش، حلقهٔ اتصال اعضای خانواده بود.

پس از دبیرستان، علی در کالج معلمان ثبت‌نام کرد تا مدرک زبان‌های خارجه بگیرد، اما فقط یک سال آن هم به خاطر مادر در آنجا ماند. سپس برای مدتی کوتاه به استخدام شرکت نفت درآمد ولی آنجا را نیز خیلی زود ترک کرد. هنوز بیست سال نداشت که همراه چهار تن از دوستانش بوتیکی در یکی از خیابان‌های آلامد تهران راه انداخت. شرکایش شیک‌پوش بودند و بوتیک پیکان به‌زودی به پاتوق خوش‌تیپ‌ها و شیک‌پوشان مبدل شد. از دلایل گرفتن کار بوتیک، تبلیغاتی بود که ظاهراً به خواست علی، شرکایش در صفحهٔ اول یکی از روزنامه‌های تهران برای بوتیک کرده بودند.

به محض اینکه علی و برادرانش به سن قانونی رسیدند، خواستار ارثیهٔ خود شدند. سهم هر یک مقدار معتنابهی بود. علی یک اتوموبیل مرسدس-بنز آخرین مدل خرید. قمار، مشروب‌خواری، و زندگی شبانه، به همراه رسیدن جنگ جهانی دوم به ایران و گران شدن همه‌چیز از جمله شهوت‌رانی، سرمایهٔ علی را بر باد داد. محمود نیز در 1938 عاشق دختر یک مهاجر روس شده بوده و چندین ماه در غم عشق او گذرانده بود. او در تمام عمر شخصیتی عاشق‌پیشه داشت، گاه عشق‌بازی‌هایش به جاهای پیچیده می‌رسید و گاه صرفاً لاس می‌زد.

در 1941 علی به خدمت سربازی رفت. در 1943 مرخص شد. علی و محمود که ارثیه‌هایش را خرج کرده بودند، باید دنبال محل درآمدی می‌گشتند. بوتیک پیکان بیشتری به محلی برای لاس زدن تبدیل شده بود، تا کسب درآمد. با کمک روابط فامیلی و با پرداخت رشوه به مأموران فاسد دولتی، حق انحصاری توزیع تنباکو را در شهر زادگاهشان، سبزوار، به دست آوردند و پس از مدتی چنبرهٔ خود را از یک شهر به تقریباً کل ایران گسترش دادند. درآمد قانونی آنان در این زمان بالغ بر ماهی نیم میلیون تومان بود. درآمد غیرقانونی نیز داشتند. اختلاف قیمت دولتی یک پاکت سیگار با قیمت آن در بازار سیاه، سیصد درصد بود، و آنان از این درآمد هنگفت چشم نپوشیدند. بدین ترتیب علی و محمود برای اولین بار صاحب ثروتی عظیم شدند. البته آن‌ها نسبت به زادگاهشان سبزوار نیز بی‌تفاوت نبودند، و در آنجا بیمارستان و مدرسه ساختند، و سعی کردند از روابط سیاسی و تجاری‌شان استفاده کرده و برای شهر پروژه‌های عمرانی دولتی از قبیل جاده و مدرسه فراهم کنند. با این حال در 1951 دولت تصمیم گرفت توزیع سیگار را خود به دست بگیرد، و این شغل برادران رضایی به پایان رسید.

برادران رضایی، به کمک سرمایهٔ قبلی ناشی از توزیع سیگار، تصمیم گرفتند سهامدار گروه سالن‌های مایاک شوند. چند محل نمایش در کشور، ازجمله دو محل در تهران، در مالکیت گروه بود. مالک اصلی گروه، یک ژنرال روس بود که پس از ورود ارتش سرخ به ایران، کشته شد. با مرگ او، سفارت شوروی مالک جدید شده بود. به هر حال، برادران رضایی پس از خرید سهام گروه با سفارت شوروی شریک شدند.

علی ازدواج کرده و دو پسر داشت ولی از زنش راضی نبود و دنبال راه خلاص می‌گشت. او نوامبر 1949 به نیویورک رفت و یک سری فیلم درجهٔ ‌‌‌B ارزان برای سالن‌های سینمایشان خرید. همچنین شروع کرد پارچهٔ ارزان وارد ایران کند که در ایران خیلی خوب می‌فروخت و سود سرشاری را نصیب آن‌ها کرد (دومین ثروت عظیم). همچنین در ترکیه را دید که کرومیت صادر می‌کرد. او دریافت که ایران غنی از این مادهٔ معدنی است. همچنین کتاب اول را که تا آن زمان هرگز ندیده بود، به ایران آورد.