همانطور که می دانید ملک و زمین کاربری های متعددی دارند، مسکونی، تجاری، کشاورزی و ... . آسمونی در این بخش انواع کاربری های ملک و زمین را به طور کلی به شما عزیزان معرفی می کند که امیدواریم مورداستفاده شما همراهان عزیز قرار گیرد.

با اشاره به تعریف مندرج در طرح تفصیلی شهرداری و به طور کلی باید گفت که تعیین نحوه استفاده از زمین را کاربری زمین می نامند.تعیین کاربری ، بر اساس مطالعات اساسی در جهت شناخت از شهر و آشنائی با چگونگی و پراکندگی فعالیتهای شهری استوار می باشد.

اختصاراً شهرداری تهران در گستره تعیین کاربری ، 4 نوع پهنه تعریف نموده که عبارتند از :

1. پهنه سکونت با علامت اختصاری R Residential
2. پهنه فعالیت با علامت اختصاری S Service
3. پهنه مختلط با علامت اختصاری M Mixed
4. پهنه حفاظت سبز و باز با علامت اختصاریG Green

از آنجا که تعاریف پهنه ها و زیر پهنه ها ، در فرصت و مجال این مقال نیست ، و با این توضیح که حدود 18 نوع کاربری ، قابل ذکر و اشاره می­باشند صرفاً اشاره می شود که مقصود از خرید ملک ( خانه ) در این مبحث، کاربری مسکونی ( در پهنه R ) می باشد لذا در این قسمت، اشاراتی کوتاه به انواع محدودی از کاربری های مختلف املاک ( به منظور آشنائی اجمالی در این باب ) خواهیم داشت :

کاربری مسکونی

کاربری مسکونی، در مورد بنایی صدق می­کند که برای سکونت است و افرادی در آن زندگی می کنند و یا درباره زمینی است که این پتانسیل را دارد.این نوع از املاک نیز سه گونه اند : آپارتمانی ، ویلایی ، زمین مسکونی

• آپارتمان - به تعدادی واحد مسکونی که در یک یا چند ساختمان واقع شده و از نظر راه پله ، ورودی اصلی و گاهی پارکینگ و حیاط ، مشترک هستند آپارتمان می­گوییم.
• ویلایی - شامل ساختمانی یک یا چند طبقه که از نظر ورودی اصلی ، حیاط و هر نوع تأسیساتی مستقل بوده و با ساختمان دیگری مشترک نباشد می­گردد.ساختمانهای ویلایی به دلیل استقلال و غالباً با فضای بیشتر ( دارا بودن فضای سبز ) طبیعتاً امکان آسایش بیشتری برای ساکنان خود دارند و به دلیل این که تمام سطح فیزیکی یک ملک را اشغال می کنند ( همه ی عرصه ملک برای ویلا مورد استفاده قرار می­گیرد. در حالی که در خصوص آپارتمان ها یک زمین مشابه ، به چند واحد تقسیم می­گردد ) قیمتی بیش از آپارتمان ها دارند.
• زمین مسکونی - زمینی است که هنوز در آن ساخت و سازی صورت نگرفته اما مجوز ساخت واحد مسکونی برای آن از شهرداری، اخذ گردیده یا می توان برای آن چنین مجوزی از شهرداری دریافت نمود.

کاربری کشاورزی

زمین های با این کاربری نیز بر دو نوعند: زمین زراعی و باغ.

• زمین زراعی - زمینی را که در آن محصولات زود بازده ( یک یا نهایتاً دو ساله ) مثل گندم ، ذرت ، انواع صیفی و از این دست،کشت می شود را شامل می­گردد.این نوع زمین ها اکثراً در روستاها یا شهرهایی که قبلاً روستا بوده و بعداً بزرگ شده و تبدیل به شهر شده اند ، وجود دارند.
• باغ - در این نوع کاربری ( و تعریف ) به زمینی که دارای درخت ( اغلب میوه ) باشد باغ، گفته می­شود.گاهی واژه ی «مشجر» را نیز می بینید یا می شنویدکه به معنای«دارای درخت» است ( زمین مشجر= زمین دارای درخت ) که در همین مورد، قابل ذکرند.

کاربری تجاری

در این نوع کاربری ، انواع مغازه ها ، رستوران ها ، عمده فروشی ها و دفاتر خدماتی ( مثلاً آژانس های مسافرتی و شبیه آنها ) مدنظر می­باشند.البته مسئله ی مهم، دارا بودن مجوز تجاری برای یک ملک است وگرنه صرف وجود یک دفتر خدماتی در جایی را نمی­توان دارا بودن کاربری تجاری برای آن ملک به حساب آورد. لذا در هنگام خرید املاک تجاری، حتماً با دقت موضوع گفته شده را در نظر داشته باشید.

کاربری صنعتی

در برگیرنده هر نوع زمین یا ساختمانی که مجوز هرگونه فعالیت صنعتی اعم از تولید، انبار و یا توزیع را داشته باشد از قبیل کارخانجات، تعمیرگاهها و کارگاههای تولیدی ، می­شود.این نوع از املاک اکثراً در شهرک های صنعتی و یا مناطق خارج شهرها قرار دارند.حتی اگر بر اثر گسترش شهر، چنین ملکی داخل آن واقع گردد، معمولاً توسط دستگاههای مسئول و ذی ربط، حکم انتقال آن به خارج شهر داده می­شود.

کاربری خدماتی

کاربری خدماتی، نوعی از کاربری های انتفاعی است.یعنی مثل کاربری تجاری، شما از آن کسب درآمد می­کنید.با این تفاوت که چون این فعالیت عام المنفعه است ، شهرداری ها-یا دیگر متولیان امر-بابت آن پولی از شما نمی­گیرند.اما اگر شما روزی تصمیم به تغییر کاربری بگیرید ، باید هزینه های تبدیل کاربری را بپردازید.از

نمونه های کاربری خدماتی می­توان«گرمابه های عمومی» را نام برد.به دلیل این که گرمابه ها در خدمت حفظ بهداشت عمومی و سلامت جامعه هستند و با وجود آن که صاحبان آن ها از طریق این کاربری منافعی کسب می­کنند، اما در قبال آن پولی به شهرداری نمی­پردازند.در خرید املاک با کاربری خدماتی، باید دقت داشته باشید که اگر قصد تغییر کاربری دارید ممکن است با مشکلاتی رو به رو شوید.

کاربری معدن

این نوع کاربری برای زمینی ، منظور می­شود که در خود ماده ای با ارزش و قابل استخراج، داشته باشد.انواع فلزات، سنگ های قیمتی و ساختمانی و همچنین خاک های قابل استفاده در کارهای صنعتی یا ساختمانی و یا قابل استفاده در کارهای صنعتی یا ساختمانی و یا قابل تبدیل به یک محصول با استفاده از یک روند فرآوری، همگی جزو معادن محسوب می­شوند.پس از حصول اطمینان از وجود ماده ای قابل استحصال در زمین ، ملک باید به عنوان معدن به ثبت برسد. در غیر این صورت صاحب ملک اجازه ی برداشت از آن را نخواهد داشت.اگر کسی در زمینی بدون مالک، یک معدن کشف کرده و به ثبت برساند، مالک آن زمین می­شود.

کاربری ورزشی

این نوع ملک در کشور ما کم کم شروع به خودنمایی می­کند. سالن ها و زمین های بازی، باشگاههای ورزشی، استادیومهای ورزشی ( فوتبال ، تنیس، . . .) و استخرهای روباز و سرپوشیده همگی از این نوع املاک هستند که تاکنون عمدتاً دولتی بوده اند.اما درسال های اخیر ورود بخش خصوصی به این میدان نیز، محسوس می­باشد.گرچه به هر علت، آنچه تاکنون توسط بخش خصوصی اداره می­شد، اکثراً محدود به باشگاه های کوچک بوده است.

فاقد کاربری

اراضی که فاقد هرگونه کاربری هستند یا بعنوان ذخیره های شهری در نظر گرفته شده اند و یا هنوز طبق برنامه طرح جامع، آزاد سازی و طرح تفصیلی ندارند.