باورهای دینی ایرانیان در زمان هخامنشی
تاریخ هخامنشی دستحوش تحقیقات و کاوش هایی شده که مبحثی است طولانی و بسیار پیچیده . البتّه با توجّه به زمان این سلسله، متوجّه میشویم که با تاریخ متداولی که از برای ظهور زرتشت ذکر میشود. یعنی قرن ششم پیش از میلاد بایستی هم عصر با آغاز سلطنت هخامنشیان بوده باشد. امّا تولد زرتشت در قرن ششم امروزه آن اهمیت و اعتبار گذشته را از دست داده و بسیاری از دانشمندان، حوالی قرن هشتم پیش از میلاد را عصر ظهور پیامبر می دانند. آسمونی در این بخش باورهای دینی ایرانیان را در زمان هخامنشی بررسی می کند.
دین هخامنشیان
زرتشت در حدود دو قرن پیش از شاهنشاهی هخامنشی ظهور کرده است در اینجاقدر متیقّن و مسلّم آن است که ما به هیچوجه نمیتوانیم اقوال کسانی چون خسانتوس Xantus و هرمیپوس Hermipus و امثال آنها را بپذیریم که تاریخ سرسام آور شش هزار و یا اندکی بیشتر و کمتر را از جنگ ترویا Troia یا لشکرکشی خشایارشا به یونان و یا حملهی اسکندر را ذکر میکنند. اینان خود به مسائلی اشاره میکنند که وضع را تا اندکی روشن میکند و آن تعدّد نام زرتشت و شخصیت هایی به نام زرتشت میباشند که در سحر و جادو دستی توانا داشته و در اعصار دوری زندگی میکردهاند و به مناسبت تجانس اسمی، چون پیامبر بلند آوازه شد، برای شهرت وی آن حوادث و اموری را که به زرتشت های دیگری وابسته بود، به این وابستند و افسانههای مردمی جادوگر و ساحر و نیرنگ باز با شخصیت مردی مصلح، دانا و وارسته آمیخته شد.
هر کاوشگر و محقّقی هرگاه به دقّت در اقوال و آرای تاریخ نویسان یونانی به کاوش، جست و جو و پژوهشی منتقدانه بپردازد، به زودی به این مسئله آگاهی می یابد. تاریخنویسان یونانی و غیر یونانی درباهی روش زرتشت آن قدر به نیرنگها، شعبدهها و ساحری و امور خارقالعاده اشاره میکنند که حدّی بر آن متصوّر نیست، و آنگاه خود را در خلال گفتههایشان از کسانی دیگر نیز نام میبرند که زرتشت نام بوده و به سحر و جادو میپرداختهاند. به هر حال هنگامی که هخامنشیان به عصر قدرت خود رسیدند، دارای دین زرتشتی به صورت سادهی آن بودند. سیر و توجّهی به روش و سیاست مذهبی شاهنشاهان هخامنشی، نشان میدهد که چگونه دین بهی کمکم از مسیر خود خارج شده و به شرک ابتدایی باز میگردد، هرچه پیش تر میرویم و نفوذ مغان بیشتر میشود، دین ساده و اوّلیهی زرتشت به وسیلهی این مغان بیشتر دچار تغییر و دیگرگونی واقع میگردد.
وضع عمومی دیانت هخامنشیان
زرتشت بیشک یک موحّد راستین بود. از نظرگاه او اهورامَزْدا به واقع خدایی بود یگانه و بی دستیاری مستقیم.
«خدای بزرگ است اَهورامَزدا که آن آسمان را آفرید که این زمین را آفرید، که شادی را برای بشر آفرید، که داریوش را شاه کرد... اَهورامَزدا خدای بزرگی است برتر از تمام خدایان. او مرا آفریده، او مرا شاه کرد... اهورامزدا پشتیبان توانای من است و آنچه که او به من امر میکند بکنم به دست من انجام میشود؛ هر چه من کردم به فضل اهورامزداست».
در این مراسم حتماً لازم است تا یکی از مغان حاضر باشند و هرگاه مغی نباشد انجام مراسم قربانی مقدور نمیشود. مغ در این هنگام سرودی میخواند که نَسَب نامهی خدایان «تَئوگونی Theogonie» است و پس از انجام سرود، شخصی که قربانی کرده است، گوشت را به خانه برده و به هر شکلی که مایل باشد به مصرف میرساند.
دیگر آداب و رسوم پارسیان در زمان هخامنشی
آنان تحت شرایطی تربیتی تا سن بیست سالگی تنها سه چیز به فرزندان خود میآموزند و آن سه چیز عبارت است از:ا سبسواری، تیراندازی، راستگویی.
علل تجدید حیات مهرپرستی در زمان هخامنشیان
با آنکه زرتشت پرستش خدایانِ «دیوان» دیگر را نهی کرده بود، با این همه مهر بعضیشان در دل مردم سخت بازمانده بود، و از آن جمله بود Mi و اَناهیتا Anahita. مهر، ایزد روشنایی و راستی و داد، میثْرَه جنبه کاملاً اخلاقی داشت.
این آپادانا Apadana یعنی ایوان که داریوش نیای بزرگ من بنا نهاد، و در زمان نیای دیگرم اردشیر آتش گرفت، من به تأیید اورمزدا و آناهیتا و میثْرَه دوباره ساختم، و اورمزدا و اَناهیتا و میثْرَه مرا از همهی دشمنان نگهداری کنند.
8 سال پیش
این یادداشت را بمناسبت دیدار یادگار امام حضرت حجته الاسلام سید حسن خمینی ازاتشکده زردشتیها که مورد انتقاد برخی دلواپسان نوشت بودم ضمن تحسین عمل پسندیده حضرت اقای سید حسن اقا خمینی ازهموطنان عزیز وبی حاشیه زردشتیان اولا به غیر الهی بودن دین حنیف زردشت درهیچ یک ازمتون ادیان مع ...
10 سال پیش
سلام تحقیق بسیار خوب و نثر روان و در کل بسیار مفید بود. اینکه برخی محققان می گویند آناهیتای باکره مادر مهر بوده درست است؟ آیا در باب آئین های مهری منبعی می شناسید که بیشتر از مقالات فعلی اینترنت کمک کند؟ مهر پیغمبر است یا خدا؟ بهتان تبریک می گویم. نادر کجوری